Bạn có thể tham khảo một số bài thuốc chữa bệnh đau nhức xương khớp, thoái hóa xương khớp từ loại cây hiện được trồng nhiều làm cảnh, ngay trong bài viết này.
Sự thay đổi nội tiết, suy giảm các cơ quan chức năng, khả năng tái tạo sụn, hấp thu canxi giảm… làm tăng rất nhanh nguy cơ loãng xương, thoái hóa xương khớp. Cơ thể phải trải qua những cơn đau kéo dài, gây ảnh hưởng đến sinh hoạt và công việc hàng ngày.
May mắn là xung quanh chúng ta luôn có những vị thuốc có khả năng ngăn chặn những tình trạng đau đớn, khó chịu này. Hôm nay, chúng ta cùng tìm hiểu về cẩu tích – một loại cây mọc đầy ở các tỉnh miền núi phía Bắc như Hà Giang, Lào Cai… Tưởng chừng là cây dại nhưng nó lại là vị thuốc chữa bệnh xương khớp mà Đông y vô cùng trân quý.
Cẩu tích còn gọi là rễ lông cu ly, kim mao cẩu tích, cẩu tồn mao, cây lông khỉ, có tên khoa học Cibotium barometz (L.) J. Sm, thuộc họ Lông cu ly Dicksoniaceae.
Cẩu tích hay kim mao cẩu tích (Rhizoma Cibotii) là thân rễ phơi hay sấy khô, có khi thái mỏng, phơi hay sấy khô của cây lông cu ly. Cẩu là con chó, tích là lưng, xương sống. Vì vị thuốc chưa thái giống lưng con chó, do đó có tên này.
Cây lông cu ly là một loại quyết thực vật, có khi cao tới 2,50m. Lá dài đến 2m, phủ bởi nhiều vầy vàng bóng ở mỗi bên gần giữa bậc ba, có một hay hai ở từ nang. Thân rễ có lông tơ màu vàng bao phủ, trông tựa như con chó con hay như con cu ly.
Vì thân rễ cây này trông giống con vật cho nên ngày xưa tại châu Âu hồi thế kỷ thứ 16-17, người ta cũng cho nó là một con vật và đặt tên là Agnus scynthius. Người ta cho rằng cây động vật này sinh ra do một hạt dính vào rễ, có máu và thịt như một con vật ăn cỏ. Vì con vật này không đi lại được cho nên sau khi nó ăn hết cỏ xung quanh nơi nó được sinh ra thì nó chết đi.
Cẩu tích mọc hoang khắp nơi ở miền rừng núi Việt Nam, Lào, Campuchia, Philipin, Malaysia và Indonesia. Miền nam Trung Quốc (Quảng Đông, Quảng Tây, Phúc Kiến, Vân Nam) cũng có.
Thu hái quanh năm, nhưng tốt nhất vào cuối thu sang động. Khi hái về thì rửa sạch cắt bỏ rễ con, cuống lá và lông vàng phủ xung quanh thân rễ, thái mỏng, phơi khô. Có khi đổ hơi nước rồi mới phơi, làm như vậy nhiều lần; có khi lại còn đó với đậu đen chín lần đồ, chín lần phơi rồi cuối cùng thái mỏng phơi khô.
Hoạt chất chưa rõ. Hiện mới biết trong thần rễ có tinh bột.
Chỉ mới được dùng trong phạm vi nhân dân làm thuốc bổ gan, thận chữa đau lưng, đau khớp xương, đầu gối, chữa phong thấp. Người già hay đi tiểu tiện nhiều lần.
Ngày dùng 10-18g dưới dạng thuốc sắc.
Còn dùng chữa bệnh phụ nữ khí hư, bạch đới, phụ nữ có thai mà lưng, người đều đau.
Theo tài liệu cổ: Cẩu tích có vị đắng, ngọt, tính ôn, vào 2 kinh can và thận. Có tác dụng bổ can thận, mạnh lưng gối, trừ phong thấp, chữa phong hàn, thấp tỷ, lưng đau chân mỏi, thất niếu (không đi đái được), làm lò (đái nhỏ giọt).
Những người thận hư hữu nhiệt, tiểu tiện bất lợi hoặc đỏ vàng không dùng được.
Kinh nghiệm nhân dân: Cẩu tích 15g, ngưu tất 16g, đỗ trọng 10g, sinh mễ nhân 12g, mộc qua 6g, nước 600ml. Sắc còn 200ml. Chia 3 lần uống trong ngày. Có thể thêm 20ml rượu trong khi uống thuốc, nếu uống được rượu.
Chữa phong thấp, đau nhức khớp xương, chân tay yếu mỏi hoặc bại liệt co quắp: Cẩu tích 15g, tục đoạn 12g, bổ cốt toái 12g, bạch chỉ 4g, đương quy 10g, xuyên khung 4g.
Trị lưng đau, gối mỏi thuộc thận âm hư: Cẩu tích, thỏ ty tử, đương quy, phục linh, lượng bằng nhau. Nghiền thành bột, luyện mật ong thành viên 9g.Ngày uống 3 lần.Mỗi lần 1 – 2 viên uống với nước sôi.
Đau mỏi thắt lưng tiểu tiện luôn, phụ nữ đới hạ: Cẩu tích 16g, ngưu tất, thỏ ty tử, sơn thù du, lộc giao(chưng), đỗ trọng mỗi thứ 12g, thục địa 16g. Sắc uống.
Lưng gối mỏi do thận can hư: Cẩu tích 10g, sa uyển tử 12 – 15g, đỗ trọng 10 – 12g. Sắc uống ngày 1 thang.
– Gân mạch khớp chân khó cử động, đau nhức lưng: Nhục quế (30g), cẩu tích (30g), khương hoạt (30g), đỗ trọng (30g), tang ký sinh (40g), ngưu tất (50g), tỳ giải (50g), chế phụ tử (50g). Ngâm với 1.5 lít rượu trong 1 tuần, lọc bã lấy nước uống.
Ngoài thân rễ cẩu tích, người ta còn dùng lông vàng phủ xung quanh thân rễ để đắp các vết thương, vết đứt tay, đứt chân để cầm máu.
Tác dụng này do các lông đó hút huyết thanh của máu và giúp cho sự tạo máu cục, làm cho máu chóng đồng.
Có khi người ta còn dùng lông này để nhồi đệm, nhồi gối.
(Ảnh: Internet)
