Trong cuộc sống của phụ nữ, estrogen không chỉ là hormone quan trọng mà còn tiềm ẩn nguy cơ ung thư vú. Để “hòa hợp” với estrogen và bảo vệ sức khỏe, chúng ta cần làm tốt 3 việc.
Estrogen là một người bảo vệ không thể thiếu trong hành trình của người phụ nữ. Nó giúp duy trì chu kỳ kinh nguyệt, thúc đẩy sự phát triển của vú trong thời kỳ dậy thì, bảo vệ sự phát triển của thai nhi trong quá trình mang thai, và trước thời kỳ mãn kinh, nó bảo vệ sức khỏe của hệ tim mạch và xương, giống như một nhà điều phối tinh tế kiểm soát sự hoạt động của nhiều hệ thống trong cơ thể.
Tuy nhiên, người bảo vệ này cũng cầm trên tay “dao 2 lưỡi”. Khi chúng ta tìm hiểu nguyên nhân của bệnh ung thư vú – mối đe dọa sức khỏe hàng đầu của phụ nữ, chúng ta có thể thấy rằng, phía sau những món quà “ngọt ngào” từ estrogen, ẩn chứa một gánh nặng sức khỏe cần phải được đối phó một cách khoa học.
Estrogen chủ yếu được tiết ra bởi buồng trứng, và các thành viên chính bao gồm estradiol, estrone, và estriol, trong đó estradiol là lực lượng trung tâm điều chỉnh chức năng sinh lý của phụ nữ.
Từ khoảng 12 tuổi khi bắt đầu có kinh nguyệt cho đến khoảng 50 tuổi khi bắt đầu mãn kinh, estrogen đi qua giai đoạn sinh sản vàng son của phụ nữ: Thúc đẩy sự phát triển của ống dẫn sữa và nang sữa trong thời kỳ dậy thì, đặt nền móng cho việc nuôi con bằng sữa mẹ; trong chu kỳ kinh nguyệt, nó điều chỉnh sự thay đổi chu kỳ của lớp niêm mạc tử cung và mô vú, duy trì chức năng sinh sản hoạt động bình thường; trong giai đoạn trưởng thành, nó duy trì độ đàn hồi của da và mật độ xương, giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch.
Đây là cơ sở sinh lý của đặc trưng giới tính và sức khỏe của phụ nữ, như không khí và nước, nó nuôi dưỡng sức sống.
Ở người trưởng thành, vú cũng giống như lớp niêm mạc tử cung, chịu sự biến đổi chu kỳ theo hoạt động của buồng trứng. Estrogen có thể xâm nhập vào tế bào qua màng tế bào, tác động lên vật chất di truyền bên trong nhân, thúc đẩy sự phân chia và phát triển của tế bào.
Đối với vú, trong nửa đầu của chu kỳ kinh nguyệt, estrogen kích thích sự phân chia và phát triển của các tế bào ống dẫn sữa. Khi nồng độ estrogen trong cơ thể chúng ta quá cao, hoặc thời gian tiếp xúc với môi trường estrogen quá dài, nó sẽ liên tục phát ra tín hiệu “phân chia, phát triển”, từ đó kích thích quá mức sự nhân lên của tế bào ống dẫn sữa, dẫn đến sự phát triển và hình thành khối u. Điều này không phải là “tội lỗi” của estrogen, mà là hậu quả của việc mất cân bằng.
1. Tuổi tác
Khi tuổi tác tăng lên, khả năng DNA phát sinh lỗi sao chép trong quá trình phân chia tế bào ống dẫn sữa do kích thích từ estrogen cũng tăng lên, nguy cơ mắc bệnh ung thư vú tăng theo.
2. Tiếp xúc với nguồn gốc nội tiết quá lâu
Bắt đầu kinh nguyệt sớm (dưới 12 tuổi), kết thúc mãn kinh muộn (trên 55 tuổi), có nghĩa là hoạt động của buồng trứng kéo dài hơn, tổng thời gian cơ thể chịu ảnh hưởng của estrogen tăng lên. Ngoài ra, không có con, sinh con muộn, số lần sảy thai nhiều cũng ảnh hưởng đến mức độ estrogen nội sinh, làm tăng nguy cơ mắc bệnh ung thư vú.
3. Tiếp xúc với hormone từ bên ngoài
Việc sử dụng lâu dài và không phù hợp các loại thuốc tránh thai hoặc liệu pháp thay thế hormone ở phụ nữ mãn kinh có chứa estrogen có thể nhân tạo nâng cao mức độ hormone trong cơ thể, làm tăng nguy cơ mắc bệnh.
4. Chuyển hóa và lối sống
Béo phì, đặc biệt là béo phì sau mãn kinh, là yếu tố nguy cơ cao rõ ràng. Mô mỡ là nguồn cung cấp estrogen chính cho phụ nữ sau mãn kinh, enzyme aromatase trong mô mỡ sẽ chuyển đổi testosterone trong cơ thể thành estrogen. Ngoài ra, việc uống rượu quá mức sẽ phá hủy chức năng của gan trong việc tiêu hủy estrogen, làm tăng mức độ estrogen và tăng nguy cơ mắc bệnh ung thư vú.
1. Sàng lọc chính xác, thực hiện chẩn đoán sớm và điều trị kịp thời
Phụ nữ trên 40 tuổi nên tiến hành kiểm tra siêu âm vú hàng năm. Những người có tiền sử gia đình hoặc đột biến gen BRCA nên bắt đầu sàng lọc từ 30 tuổi và tăng cường tần suất. Việc tự kiểm tra hàng ngày có thể thực hiện sau chu kỳ kinh nguyệt từ 7-10 ngày, chú ý đến các dấu hiệu bất thường như cục u trong vú, chất lỏng tiết ra từ núm vú…
2. Sống khoẻ mạnh
Duy trì chỉ số cơ thể (BMI) trong khoảng từ 18.5 đến 23.9, thực hiện 150 phút tập thể dục cường độ trung bình mỗi tuần. Về chế độ ăn, tăng cường tiêu thụ rau củ quả, giảm lượng thức ăn giàu chất béo và đường; hạn chế nghiêm ngặt việc tiêu thụ rượu, tốt nhất là không uống. Những biện pháp này có thể trực tiếp làm giảm nguy cơ mất cân bằng hormone, đóng vai trò quan trọng trong việc phòng ngừa ung thư vú.
3. Sử dụng thuốc theo quy định, cân nhắc lợi ích và rủi ro
Khi cần sử dụng các loại thuốc hormone, phải tuân theo phác đồ cá nhân hóa do bác sĩ đề ra. Phụ nữ mãn kinh chọn liệu pháp thay thế hormone nên ưu tiên xem xét sử dụng estrogen ở liều lượng thấp, những người còn tử cung nên kết hợp với liều lượng progesterone tối thiểu hoặc sử dụng thiết bị tránh thai chứa progesterone đặt trong tử cung; những người sống sót sau ung thư vú cần có sự đánh giá của chuyên gia trước khi quyết định có sử dụng thuốc hay không, tránh tự ý điều chỉnh phương pháp điều trị.
(Ảnh minh họa: Internet)
