Trong quá trình điều trị ung thư vú, chế độ dinh dưỡng đóng vai trò vô cùng quan trọng. Vậy người bệnh ung thư vú có được ăn đường không và nên hạn chế những thực phẩm nào?
Theo quan điểm của Tây y, câu nói “tế bào ung thư thích đường” có cơ sở khoa học nhất định. Quá trình trao đổi chất của tế bào ung thư khác với tế bào bình thường. Chúng phụ thuộc nhiều vào glucose để tạo năng lượng và tăng sinh nhanh chóng bằng phương pháp đường phân kỵ khí. Tuy nhiên, điều này không có nghĩa là bệnh nhân ung thư vú cần phải kiêng hoàn toàn đường.
Bởi vì các tế bào bình thường cũng cần glucose để hoạt động. Việc kiểm soát đường quá mức có thể dẫn đến cơ thể thiếu hụt dinh dưỡng, ảnh hưởng đến hệ miễn dịch và cản trở quá trình hồi phục. Việc hạn chế đường ở đây là đường tinh luyện, nước ngọt, bánh kẹo. Việc tiêu thụ quá nhiều những loại này có thể dẫn đến tăng cân, mà béo phì là một trong những yếu tố nguy cơ gây tái phát và di căn ung thư vú.
Theo Đông y, đường có vị ngọt, ăn vừa phải có thể bổ ích tỳ vị, nhưng ăn quá nhiều sẽ sinh đờm thấp. Đông y khuyến cáo bệnh nhân ung thư vú nên “hạn chế đường” chứ không phải “cấm đường”, đặc biệt là tránh các loại thực phẩm có tính hàn hoặc nhiệt như trà sữa đá, bánh kem… để tránh tổn thương chức năng tỳ vị.
Tóm lại, bệnh nhân ung thư vú có thể ăn đường nhưng phải kiểm soát lượng, ưu tiên lựa chọn đường từ thực phẩm tự nhiên như trái cây, carbohydrate trong ngũ cốc nguyên cám, đồng thời tránh xa đường phụ gia và thực phẩm chế biến sẵn có hàm lượng đường cao.
1. Thực phẩm chế biến sẵn có hàm lượng đường cao (như kẹo, nước ngọt, bánh ngọt)
Thực phẩm chế biến sẵn có hàm lượng đường cao thường có vị ngọt béo, dễ làm tổn thương tỳ vị, dẫn đến rối loạn vận chuyển, sinh ra đờm thấp. Đông y cho rằng “tỳ là nguồn sinh ra đờm”, đờm thấp tích tụ là mối nguy hiểm tiềm ẩn cho sự phát triển của khối u, do đó cần kiểm soát chặt chẽ. Thực phẩm giàu đường cũng khiến lượng đường trong máu tăng nhanh, kích thích tiết insulin. Nồng độ insulin quá cao sẽ thúc đẩy sự phát triển và lây lan của tế bào ung thư vú.
2. Thực phẩm giàu chất béo (như mỡ động vật, đồ chiên rán, nội tạng động vật)
Thực phẩm giàu chất béo thuộc loại “đồ béo ngậy”, dễ cản trở tỳ vị vận chuyển, khiến khí huyết sinh ra không đủ, chính khí suy yếu. Đông y nhấn mạnh “chính khí tồn tại bên trong, tà khí không thể xâm nhập”, chức năng tỳ vị bị tổn thương sẽ dẫn đến chính khí hư nhược, bất lợi cho việc chống lại khối u. Nạp quá nhiều chất béo vào cơ thể sẽ dẫn đến tích tụ mỡ. Các tế bào mỡ có thể tiết ra estrogen, mà nồng độ estrogen cao là một trong những nguyên nhân quan trọng gây ra và phát triển ung thư vú.
3. Thực phẩm ướp muối, hun khói (như dưa muối, thịt xông khói, thịt hun khói)
Thực phẩm ướp muối và hun khói trong quá trình chế biến sẽ sản sinh ra nitrit. Nitrit sau khi vào cơ thể có thể chuyển hóa thành nitrosamine, một chất gây ung thư rõ ràng. Ăn lâu dài sẽ làm tăng nguy cơ tái phát khối u, đồng thời còn có thể làm tổn thương niêm mạc đường tiêu hóa, ảnh hưởng đến sự hấp thụ chất dinh dưỡng.
Theo quan điểm của Đông y, thực phẩm ướp muối, hun khói thường có vị mặn, tính khô nóng. Ăn quá nhiều sẽ làm hao tổn tân dịch, dẫn đến mất cân bằng âm dương trong cơ thể. Đông y cho rằng “mặn làm tổn thương thận”, “khô nóng làm tổn thương tân dịch”. Thận là gốc của bẩm sinh, tân dịch bị hao tổn sẽ làm giảm sức đề kháng của cơ thể, bất lợi cho sự hồi phục của bệnh nhân ung thư.
4. Thực phẩm cay nóng (như ớt, tiêu, rượu mạnh)
Thực phẩm cay nóng có tính ôn nhiệt, dễ sinh “nội nhiệt”, dẫn đến “nhiệt độc bốc lên” trong cơ thể. Ung thư vú trong Đông y thường được xếp vào loại “nhũ nham”, thường liên quan đến nhiệt độc, ứ độc.
Thực phẩm cay nóng có thể làm nặng thêm các triệu chứng nhiệt độc, ảnh hưởng đến hiệu quả điều trị bằng thuốc Đông y, bất lợi cho việc ổn định bệnh tình. Thực phẩm cay nóng có thể kích thích đường tiêu hóa, ảnh hưởng đến chức năng tiêu hóa, dẫn đến rối loạn hấp thụ chất dinh dưỡng. Đối với bệnh nhân ung thư vú đang xạ trị hoặc hóa trị, những thực phẩm này còn có thể làm nặng thêm các phản ứng đường tiêu hóa như buồn nôn, nôn mửa.
5. Thực phẩm chứa hormone (như sữa ong chúa, tuyết yến)
Những loại thực phẩm này tuy có tiếng là “bổ dưỡng” nhưng có tính ôn nhiệt và chứa các thành phần hormone có thể gây “rối loạn âm dương” trong cơ thể. Đông y nhấn mạnh việc bồi bổ cho bệnh nhân ung thư cần phải “biện chứng luận trị”, việc tùy tiện sử dụng các loại thực phẩm chứa hormone có thể dẫn đến “bổ không đúng chỗ”, làm trầm trọng thêm tình trạng ứ trệ trong cơ thể, ảnh hưởng đến quá trình hồi phục.
Sữa ong chúa, tuyết yến… chứa estrogen động vật hoặc các chất tương tự estrogen, có thể can thiệp vào sự cân bằng nội tiết tố trong cơ thể, kích thích mô tuyến vú, làm tăng nguy cơ tái phát hoặc di căn ung thư vú. Đặc biệt, bệnh nhân ung thư vú có thụ thể hormone dương tính cần đặc biệt lưu ý tránh sử dụng.
Việc quản lý chế độ ăn uống cho bệnh nhân ung thư vú cần kết hợp giữa cơ sở khoa học của Tây y và nguyên lý biện chứng của Đông y, lấy nguyên tắc “cân bằng, thanh đạm, vừa phải” làm chủ đạo. Chế độ ăn uống hợp lý không chỉ cung cấp đầy đủ dinh dưỡng cho cơ thể mà còn hỗ trợ kiểm soát bệnh tình, nâng cao chất lượng cuộc sống. Nếu có thắc mắc về việc lựa chọn thực phẩm cụ thể, nên tham khảo ý kiến của bác sĩ chuyên khoa hoặc chuyên gia dinh dưỡng để xây dựng chế độ ăn uống cá nhân hóa.
(Ảnh minh họa: Internet)
