Tỷ lệ mắc ung thư tuyến giáp đang tăng nhanh đáng báo động trong 10 năm qua. Bài viết này sẽ phân tích nguyên nhân, triệu chứng và nhóm người có nguy cơ cao mắc bệnh, đồng thời đưa ra các biện pháp phòng ngừa hiệu quả.
Cùng với sự tiến bộ của y học và nâng cao nhận thức về sức khỏe, tỷ lệ mắc nhiều bệnh, thậm chí cả một số bệnh ung thư đang giảm dần. Tuy nhiên, ung thư tuyến giáp lại đi ngược xu hướng này. Trong 10 năm qua, số ca mắc mới và tử vong do ung thư tuyến giáp đã tăng gấp đôi và vẫn tiếp tục tăng.
Đối mặt với tỷ lệ mắc ung thư tuyến giáp cao như vậy, chúng ta không khỏi tự hỏi: Liệu mình có thuộc nhóm nguy cơ mắc ung thư tuyến giáp hay không? Dưới đây, chúng ta sẽ cùng nhau tìm hiểu sâu hơn về vấn đề này.
Một mặt, sự gia tăng đáng kể tỷ lệ mắc ung thư tuyến giáp có liên quan mật thiết đến sự tiến bộ của kỹ thuật kiểm tra. Trước đây, việc khám sức khỏe tuyến giáp thông thường khó phát hiện ung thư tuyến giáp siêu nhỏ có đường kính tối đa 1cm, nhưng công nghệ siêu âm màu tiên tiến lại có thể phát hiện ra chúng. Mặt khác, môi trường và lối sống cũng liên quan đến tỷ lệ mắc ung thư tuyến giáp.
Ung thư tuyến giáp giai đoạn đầu không có biểu hiện đặc trưng, được mệnh danh là “kẻ giết người thầm lặng”. Khi bệnh tiến triển, các triệu chứng chủ yếu bao gồm 3 loại sau:
– Triệu chứng cục bộ: Hầu hết bệnh nhân ung thư tuyến giáp giai đoạn đầu không có triệu chứng lâm sàng rõ ràng, thường đến khám với khối u hoặc nốt sần ở cổ không đau.
– Triệu chứng toàn thân: Khi khối u phát triển to, nó có thể chèn ép hoặc xâm lấn các cơ quan hoặc mô lân cận, khiến bệnh nhân khó thở, khó nuốt, tĩnh mạch cổ nổi rõ, mặt đỏ bừng, tim đập nhanh.
– Triệu chứng do di căn: Ví dụ như đau ở vị trí di căn. Một số bệnh nhân có thể bị di căn hạch bạch huyết vùng cổ và di căn xa đến các cơ quan khác, chủ yếu là phổi, gan và xương. Khi xuất hiện các triệu chứng loại hai và ba, bệnh thường đã nặng hoặc ở giai đoạn muộn. Do đó, khi xuất hiện các triệu chứng cục bộ, cần hết sức chú ý, kịp thời đi khám và kiểm tra.
Tỷ lệ sống sót của ung thư tuyến giáp phụ thuộc vào giai đoạn chẩn đoán. Ung thư tuyến giáp được chẩn đoán sớm có tỷ lệ sống sót sau 5 năm là 90%, trong khi chẩn đoán muộn chỉ là 13%. Vì vậy, thường khuyến cáo những người từ 18 đến 40 tuổi nên đi siêu âm màu tuyến giáp. Đối với những người thuộc nhóm nguy cơ cao sau đây, nên đi khám sớm hơn:
Gia đình có người thân trực hệ bị ung thư tuyến giáp;
– Tiền sử u tuyến giáp, bệnh tuyến giáp;
– Khàn giọng không rõ nguyên nhân, nốt tuyến giáp phát triển nhanh;
– Người già và trẻ em có nốt tuyến giáp;
– Người thường xuyên căng thẳng, dễ cáu giận;
– Người bị trầm cảm kéo dài, thường xuyên thức khuya;
– Người từng bị chiếu xạ vùng cổ.
Nhiều người thắc mắc: Liệu việc sử dụng muối i-ốt có liên quan đến tỷ lệ mắc ung thư tuyến giáp cao hay không? Theo thông tin cốt lõi về tuyên truyền phòng chống bệnh thiếu i-ốt do Ủy ban Y tế Quốc gia ban hành năm 2021, hiện chưa có bằng chứng trực tiếp nào cho thấy việc sử dụng muối i-ốt hoặc tăng lượng i-ốt nạp vào có liên quan đến sự xuất hiện của ung thư tuyến giáp.
Trong những năm gần đây, tỷ lệ mắc ung thư tuyến giáp đang gia tăng ở các quốc gia trên thế giới, bất kể có áp dụng các biện pháp bổ sung i-ốt hay không, bất kể lượng i-ốt hấp thụ tăng, ổn định hay giảm, và chủ yếu là sự gia tăng của ung thư siêu nhỏ có đường kính nhỏ hơn 1cm.
Một phần đáng kể ung thư tuyến giáp siêu nhỏ có đặc điểm tiến triển chậm, độ ác tính thấp và tiên lượng tốt. Bệnh nhân cần tuân theo yêu cầu của bác sĩ lâm sàng để điều trị hoặc theo dõi chính xác. Ung thư tuyến giáp siêu nhỏ có tỷ lệ mắc bệnh cao trong cộng đồng, tính chất ẩn và khó phát hiện, có thể tồn tại suốt đời.
Theo nhiều báo cáo khám nghiệm tử thi ở các nước phát triển, tỷ lệ mắc ung thư tuyến giáp không được phát hiện khi còn sống lên tới 5,6% – 35,6%, trong đó ung thư siêu nhỏ chiếm 67%. Một số nghiên cứu cho rằng, tình trạng gia tăng ung thư tuyến giáp hiện nay một phần là do việc sàng lọc tuyến giáp.
– Tránh tiếp xúc với bức xạ: Nếu cơ thể tiếp xúc lâu dài với bức xạ, dễ dẫn đến phá hủy cấu trúc tế bào, từ đó thúc đẩy sự biến đổi ác tính của tuyến giáp. Bức xạ thường đề cập đến bức xạ từ nhà máy điện hạt nhân và tia X. Vì vậy, trong cuộc sống hàng ngày, cần chú ý tránh xa bức xạ, khi khám sức khỏe cũng cần chú ý giảm số lần chụp X-quang.
– Kiểm soát lượng thức ăn giàu i-ốt: Đối với những người sống ở vùng ven biển, việc kiểm soát lượng thức ăn giàu i-ốt đặc biệt quan trọng. Ăn quá nhiều hoặc quá ít thức ăn chứa i-ốt đều làm tăng nguy cơ mắc ung thư tuyến giáp. Ở trạng thái thiếu i-ốt hoặc i-ốt vượt quá tiêu chuẩn trong thời gian dài, chức năng tuyến giáp sẽ ở trạng thái hoạt động quá mức hoặc thậm chí quá tải. Do đó, cần chú ý bổ sung i-ốt một cách khoa học.
– Tránh tiếp xúc với chất gây ung thư: Từ bỏ hút thuốc và uống rượu, ngủ sớm dậy sớm, đảm bảo thói quen sinh hoạt tốt, tập thể dục điều độ để duy trì cân nặng, từ đó đảm bảo huyết áp và mỡ máu nằm trong phạm vi bình thường. Ngoài ra, việc kiểm soát cảm xúc, giữ tinh thần vui vẻ, tránh xa lo lắng và bất an cũng rất quan trọng. Lối sống không lành mạnh và tâm trạng tiêu cực dễ gây ra bướu tuyến giáp, từ đó dẫn đến ung thư tuyến giáp.
– Về chế độ ăn uống, cần thực hiện chế độ ăn ít đường, ít dầu mỡ, ít chất béo, ăn nhiều rau củ quả và thực phẩm giàu chất xơ; về sinh hoạt, cần sinh hoạt điều độ, vận động nhiều, giữ cho đại tiện thông suốt, đi tiêu đều đặn; trong công việc, cần biết tự điều chỉnh, kết hợp giữa làm việc và nghỉ ngơi, không để bản thân ở trong trạng thái căng thẳng kéo dài. Tốt nhất nên siêu âm màu tuyến giáp mỗi 6 tháng đến 1 năm để chẩn đoán và điều trị sớm, giảm thiểu rủi ro do bệnh tật gây ra. Ngoài ung thư tuyến giáp, chúng ta cũng cần “khám khi cần khám” đối với các bệnh ung thư khác, đừng vì sợ hãi mà bỏ lỡ thời điểm điều trị tốt nhất.
(Ảnh minh họa: Internet)
