Thời gian gần đây, các chuyên gia y tế ngày càng báo động về sự gia tăng số ca mắc ung thư đại trực tràng ở nhóm người dưới 50 tuổi. Đây là hiện tượng đáng chú ý, bởi trước đây, căn bệnh này thường liên quan đến người lớn tuổi.
Ung thư đại trực tràng là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây tử vong do ung thư ở Mỹ. Điều đáng lo ngại là số ca mắc bệnh dưới 50 tuổi ngày càng tăng. Theo Hiệp hội Ung thư Mỹ, giai đoạn 2012 – 2021, tỷ lệ chẩn đoán ung thư đại trực tràng khởi phát sớm tăng trung bình 2,4% mỗi năm.
Điều gì đứng sau xu hướng này? Các chuyên gia thừa nhận, đây là câu hỏi trị giá “triệu đô”.
“Có nhiều loại tăng trưởng bất thường có thể xảy ra trong đại tràng và trực tràng”, BS William C. Chapman Jr., phẫu thuật viên tại Trung tâm Ung thư Siteman (Mỹ) giải thích.
Phần lớn các khối tăng trưởng này gọi là polyp, thường không trở thành ung thư. Nhưng một số polyp có đặc điểm nguy hiểm. BS Ernesto Llano, chuyên gia về bệnh viêm ruột tại Trung tâm Y khoa UT Southwestern, cho biết polyp nguy cơ cao thường có kích thước lớn hoặc có thay đổi bất thường dưới kính hiển vi.
Trong đó, polyp tuyến (adenoma) được xem là dễ tiến triển thành ung thư nhất. Nếu để lâu, chúng có thể biến đổi thành ung thư ác tính. Khi nói đến ung thư đại trực tràng, đa số là ung thư tuyến (adenocarcinoma). Đây là khối u ác tính bắt đầu từ lớp niêm mạc lót trong ruột kết hoặc trực tràng. Tùy vị trí khởi phát, chúng có thể hành xử khác nhau.
Không phải tất cả polyp đều cần cắt bỏ. Nhưng việc xuất hiện polyp là dấu hiệu cảnh báo quan trọng. Nếu nội soi cho thấy có polyp, nguy cơ hình thành thêm polyp mới trong tương lai sẽ cao hơn. Và càng nhiều polyp thì nguy cơ ung thư càng lớn.
Một số polyp có nguy cơ thấp. Nhưng hiện nay, các bác sĩ cho rằng ngay cả những loại polyp từng được coi là vô hại cũng có thể tiềm ẩn rủi ro. Vì vậy, khi phát hiện polyp, hầu hết trường hợp đều được khuyến cáo loại bỏ, trừ một số tình huống đặc biệt.
Đặc biệt, với polyp tuyến, dù ở giai đoạn nào, việc cắt bỏ luôn được khuyến nghị để phòng ngừa tiến triển thành ung thư.
Theo BS Chapman, đến nay chưa có lời giải rõ ràng. Một giả thuyết cho rằng sự khác biệt trong tầm soát giữa người trẻ và người lớn tuổi có thể góp phần làm gia tăng số ca được phát hiện. Nhưng điều này chưa thể giải thích toàn bộ.
Yếu tố di truyền cũng là nguyên nhân quan trọng. Người có tiền sử gia đình mắc ung thư đại trực tràng hoặc hội chứng Lynch sẽ dễ bị bệnh hơn. Tuy nhiên, nhiều ca ung thư khởi phát sớm không hề liên quan đến gen di truyền. Chúng xuất hiện hoàn toàn ngẫu nhiên.
Bạn không thể thay đổi yếu tố gia đình. Nhưng lối sống đóng vai trò lớn. Theo báo cáo Cancer Facts & Figures 2024, khoảng 55% ca ung thư đại trực tràng có thể liên quan đến:
– Ít vận động.
– Hút thuốc lá và uống rượu nhiều.
– Thừa cân, béo phì.
– Ăn nhiều thịt đỏ, thịt chế biến sẵn.
– Thiếu canxi, ngũ cốc nguyên hạt và chất xơ trong khẩu phần.
Tuy nhiên, nguyên nhân chính xác của ung thư ruột kết vẫn chưa được hiểu đầy đủ. Vì vậy, các chuyên gia nhấn mạnh cần có chương trình tầm soát rộng rãi cho toàn dân.
Dấu hiệu của ung thư đại trực tràng khá mơ hồ. Người bệnh có thể gặp:
– Đau bụng, khó chịu kéo dài.
– Tiêu chảy hoặc táo bón bất thường.
– Có máu trong phân.
– Chảy máu trực tràng.
Vấn đề lớn là các triệu chứng này thường chỉ xuất hiện khi bệnh đã tiến triển muộn. Nhiều trường hợp chỉ phát hiện khi ung thư đã di căn.
Đó là lý do tầm soát định kỳ vô cùng quan trọng. Các chuyên gia khuyến cáo nên nội soi hoặc làm xét nghiệm phân từ 45 tuổi trở đi. Với người có tiền sử gia đình mắc bệnh, việc tầm soát có thể cần sớm hơn.
– Duy trì chế độ ăn nhiều rau xanh, ngũ cốc nguyên hạt và chất xơ.
– Hạn chế thịt đỏ, thịt chế biến sẵn.
– Tập thể dục đều đặn, tránh lối sống ít vận động.
– Kiểm soát cân nặng, không hút thuốc, hạn chế rượu bia.
– Đi khám ngay nếu có dấu hiệu bất thường về tiêu hóa.
– Thực hiện tầm soát định kỳ theo khuyến cáo của bác sĩ.
Ung thư đại trực tràng đang ngày càng trẻ hóa, nhiều yếu tố nguy cơ xuất phát từ lối sống hiện đại. Dù chưa thể xác định chính xác nguyên nhân, nhưng việc duy trì thói quen sống lành mạnh và tầm soát định kỳ sẽ giúp giảm đáng kể nguy cơ. Phát hiện sớm chính là chìa khóa để điều trị thành công, giảm tỷ lệ tử vong và bảo vệ sức khỏe lâu dài.
(Ảnh minh họa: Internet)
(Nguồn: Yahoo)
