Loãng xương không phải câu chuyện xảy ra chỉ sau một đêm. Nó là kết quả của sự suy giảm dần dần mật độ xương khi chúng ta già đi. Sự thay đổi này đặc biệt đáng chú ý ở phụ nữ. Vậy, tại sao bệnh loãng xương lại phổ biến hơn ở phụ nữ? Điều này có liên quan gì đến lối sống của chị em khi còn trẻ?
Theo thống kê của Tổ chức Y tế Thế giới, khoảng 200 triệu phụ nữ trên toàn thế giới gặp rắc rối với bệnh loãng xương. Đặc biệt sau khi mãn kinh, tỷ lệ mắc bệnh loãng xương ở phụ nữ tăng lên đáng kể và cao gấp 4 lần so với nam giới.
Nghiên cứu từ Tổ chức Loãng xương Hoa Kỳ chỉ ra thêm, sau tuổi 50, phụ nữ có 50% nguy cơ bị gãy xương do loãng xương. Ẩn sau những dữ liệu này là một sự thật không thể bỏ qua: Tỷ lệ mất xương ở phụ nữ cao hơn nhiều so với nam giới. Điều này có liên quan chặt chẽ đến sự suy giảm mạnh của nồng độ estrogen.
Nguyên nhân loãng xương “ưa” phụ nữ có liên quan nhiều đến nội tiết tố estrogen trong cơ thể. Estrogen không chỉ là chìa khóa điều hòa kinh nguyệt của phụ nữ mà còn đóng vai trò quan trọng đối với sức khỏe của xương.
Estrogen giống như chất bảo vệ xương, giúp duy trì mật độ xương và ngăn ngừa loãng xương. Nhưng trong thời kỳ mãn kinh, nồng độ estrogen trong cơ thể người phụ nữ sẽ giảm đột ngột. Sự thay đổi này giống như mất đi chiếc ô bảo vệ một cách nhanh chóng, tạo điều kiện cho chứng loãng xương lợi dụng tình thế.
Xương là một mô năng động liên tục thay thế cái cũ bằng cái mới. Cơ thể con người tiếp tục hấp thụ và phân hủy xương mỗi ngày, một quá trình được gọi là tái tạo xương.
Khi bạn còn trẻ, xương được hình thành nhanh hơn tốc độ mất đi và xương vẫn chắc khỏe và dày đặc một cách tự nhiên. Nhưng trong thời kỳ mãn kinh, đặc biệt là khi estrogen giảm mạnh, tốc độ mất xương tăng nhanh đáng kể.
Có 2 giai đoạn quan trọng trong cuộc đời người phụ nữ ảnh hưởng đến sức khỏe của xương: Dậy thì và mãn kinh. Tuổi dậy thì là thời kỳ vàng để tích tụ khối xương. Khi đó, nồng độ estrogen trong cơ thể cao, xương phát triển rất nhanh.
Nhưng khi bước vào thời kỳ mãn kinh, lượng estrogen giảm đột ngột, tốc độ tích tụ khối xương rõ ràng không thể theo kịp tốc độ mất đi, tạo nền tảng cho bệnh loãng xương. Vì vậy, khối lượng xương mà phụ nữ tích lũy càng nhiều khi còn trẻ thì càng ít bị “mất mát” sau khi bước vào thời kỳ mãn kinh.
Không chỉ việc giảm estrogen sau mãn kinh sẽ ảnh hưởng đến sức khỏe của xương. Nếu nồng độ estrogen ở phụ nữ trẻ không ổn định, chẳng hạn như kinh nguyệt không đều do chế độ ăn kiêng, tập thể dục quá mức hoặc căng thẳng kéo dài, cũng sẽ đẩy nhanh quá trình mất xương. Vì vậy, việc duy trì nồng độ estrogen ổn định là rất quan trọng đối với phụ nữ.
Gen và hormone có tác động rất lớn đến sức khỏe xương của phụ nữ, nhưng lối sống và thói quen ăn kiêng cũng là những yếu tố then chốt.
Phụ nữ sinh ra có khối lượng xương thấp hơn nên họ khó đối phó với tình trạng mất xương hơn nam giới. Để duy trì vóc dáng khi còn trẻ, nhiều phụ nữ sẽ hạn chế ăn những thực phẩm giàu canxi và protein như các sản phẩm từ sữa và thịt đỏ.
Thiếu canxi, vitamin D và protein giống như việc cắt bỏ nguyên liệu thô cho công trình xương đang xây dựng. Nếu cứ tiếp diễn như vậy, không những xương sẽ khó được chắc khỏe mà còn khiến chứng loãng xương xảy ra sớm hơn và trầm trọng hơn.
Khi nói đến sức khỏe của xương, phản ứng đầu tiên của nhiều người là bổ sung canxi. Trên thực tế, tuy canxi rất quan trọng nhưng nó chỉ là một phần chức năng chống lão hóa của xương. Duy trì sức khỏe của xương là một quá trình phức tạp và chỉ bổ sung canxi thôi là chưa đủ.
Vitamin D là “bạn đồng hành tốt” trong việc giúp hấp thu canxi. Nếu không có đủ vitamin D, canxi sẽ khó đi vào xương. Nguồn cung cấp vitamin D chủ yếu là tiếp xúc với ánh nắng mặt trời.
Protein cũng là “vật liệu xây dựng” không thể thiếu để xương khớp khỏe mạnh. Ma trận protein này giống như khung xương, chứa đầy canxi và củng cố nó. Nếu lượng protein nạp vào không đủ, cấu trúc xương sẽ trở nên lỏng lẻo và dễ gãy. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến mật độ xương mà còn làm tăng nguy cơ gãy xương.
Tập thể dục đóng một vai trò quan trọng trong việc chống lão hóa xương. Nhiều người có thể nghĩ rằng tập thể dục chỉ để xây dựng cơ bắp hay giữ dáng nhưng trên thực tế, tập thể dục mang lại lợi ích rất lớn cho xương.
Mỗi khi chúng ta tập thể dục, cơ bắp kéo xương và sự kích thích cơ học này sẽ kích hoạt các tế bào xương, đẩy nhanh quá trình trao đổi chất của xương và tăng mật độ xương. Giống như một cái cây đung đưa trong gió làm cho nó khỏe hơn, tập thể dục đúng cách sẽ làm cho xương chắc khỏe hơn.
Tác động của chất lượng giấc ngủ đến sức khỏe của xương thường bị bỏ qua. Trong khi một người ngủ, xương sẽ tự sửa chữa và xây dựng lại.
Nếu bạn không ngủ đủ giấc trong thời gian dài, chức năng sửa chữa của xương sẽ giảm đi rất nhiều. Điều này không chỉ làm giảm mật độ xương mà còn có thể đẩy nhanh quá trình phát triển bệnh loãng xương.
Giấc ngủ sâu là thời điểm vàng để cơ thể tự sửa chữa. Chỉ ở giai đoạn này cơ thể mới tiết ra nhiều hormone tăng trưởng giúp sửa chữa và phát triển xương, cơ bắp.
Thói quen ăn uống cũng là một yếu tố quan trọng trong việc chống lão hóa xương. Ăn kiêng, nhịn ăn… sẽ dẫn đến thiếu canxi, vitamin D, protein và các khoáng chất khác, sức khỏe của xương sẽ bị tổn hại rất nhiều.
Những người khác thích chế độ ăn nhiều muối và quá nhiều natri, có thể làm tăng tốc độ mất canxi qua nước tiểu. Kiểm soát lượng muối vừa phải không chỉ có lợi cho sức khỏe tim mạch mà còn hữu ích cho sức khỏe của xương.
Trong xã hội hiện đại, ngày càng có nhiều người bị căng thẳng tinh thần lâu dài do áp lực cao từ công việc và cuộc sống. Căng thẳng kéo dài có thể dẫn đến nồng độ cortisol trong cơ thể tăng cao, một loại hormone ảnh hưởng đến quá trình chuyển hóa xương và đẩy nhanh quá trình mất xương.
Vì vậy, việc thư giãn phù hợp và thực hiện một số hoạt động giảm căng thẳng như yoga, thiền… không chỉ giúp ích cho sức khỏe thể chất và tinh thần mà còn bảo vệ xương của bạn.
Có một điều thú vị là đồ uống có ga cũng có thể tác động tiêu cực đến xương. Những đồ uống như vậy chứa một lượng lớn phốt phát, có thể cản trở sự hấp thụ và chuyển hóa canxi.
Nó khiến quá trình mất canxi từ xương diễn ra nhanh hơn. Nếu bạn muốn duy trì sức khỏe của xương, hãy giảm lượng đồ uống có ga trong cuộc sống.
(Ảnh minh họa: Internet)
