Mùa hè đến sớm và kéo dài, nắng nóng kèm theo độ ẩm cao khiến nhiều người cảm thấy khó chịu, mệt mỏi, khát nước, thậm chí say nắng. Đặc biệt, người cao tuổi là đối tượng dễ bị ảnh hưởng nhất bởi nhiệt độ cao. Sử dụng những vị thuốc Đông y dưới đây sẽ giúp giải nhiệt, tránh say nắng say nóng.
Mùa hè đến sớm, kéo dài, nắng nóng cùng độ ẩm cao khiến nhiều người cảm thấy không khỏe. Cảm giác thường gặp là chóng mặt, mệt mỏi, khát nước, ra nhiều mồ hôi, thậm chí không ít người bị say nắng. Đối với người cao tuổi, họ lại càng là nạn nhân thường gặp nhất của nắng nóng. Hàng năm, chúng ta vẫn thấy những tin tức về người già mất vì nắng nóng, thật đau lòng.
Mối đe dọa của nhiệt độ cao đối với sức khỏe con người không chỉ là say nắng nặng mà còn ảnh hưởng đến nhiều bệnh mãn tính, bao gồm các bệnh tim mạch, bệnh hô hấp (như hen suyễn) và bệnh tiểu đường. Nắng nóng còn làm tăng nguy cơ lây lan các bệnh do virus như sốt xuất huyết.
Cách hạ nhiệt tốt nhất trong những ngày nắng nóng là bật điều hòa. Nhưng nếu không có điều kiện hoặc phải làm việc ngoài trời trong thời gian dài thì sao? Hôm nay, xin giới thiệu đến các bạn một số vị thuốc Đông y có tác dụng giải nhiệt, sinh tân, thanh nhiệt giải độc. Dùng chúng chế thành nước giải khát uống, không những bổ sung nước cho cơ thể, giải khát mà còn có tác dụng phòng trị bệnh.
Kim ngân hoa thơm ngát là một vị thuốc cổ truyền của nước ta, được mệnh danh là “tiên dược trong tiệm thuốc”. Sách “Cương mục thập di” cho rằng kim ngân hoa “khí thơm ngát mà vị ngọt”, có thể “khai vị kiện tỳ, giải độc tiêu hỏa. Dùng thay trà lại càng giải khát”.
Kim ngân hoa vị ngọt, tính hàn, vừa có tác dụng tán phong nhiệt, vừa có thể thanh nhiệt giải độc, trị được nhiều bệnh lý thuộc nhiệt. Ví dụ như ung nhọt, viêm họng, đan độc, kiết lỵ do nhiệt độc, cảm mạo phong nhiệt, sốt cao. Vào mùa hè, dùng nước kim ngân hoa thay trà uống, nếu thêm 10g cúc hoa thì công hiệu thanh nhiệt càng rõ rệt.
Trà bạc hà từ xưa đã là thức uống quen thuộc trong gia đình. Người xưa thích trồng vài cây bạc hà trước sau nhà, sau khi lao động về hái lá tươi pha trà uống. Uống trà bạc hà vào mùa hè đặc biệt giải khát, giảm mệt mỏi. Bạc hà thường được thu hoạch 2 lần trong năm.
Lần thứ nhất vào giữa tháng 7, khoảng tiết Tiểu thử đến Đại thử, lúc này hương thơm của bạc hà mạnh nhất, thích hợp để chiết xuất tinh dầu bạc hà. Lần thứ hai vào khoảng giữa cuối tháng 10, trước tiết Sương giáng, lúc này bạc hà chủ yếu được phơi khô để làm thuốc.
Bạc hà vị cay tính mát, quy kinh phế, can, có tác dụng tán phong nhiệt, thanh lợi đầu mắt, lợi yết hầu, thấu phát ban, sơ can hành khí. Có thể dùng để trị cảm mạo phong nhiệt, đau đầu, mắt đỏ, viêm họng, loét miệng, sởi.
Ô mai còn có tên gọi khác là toan mai, hoàng tử, hợp hán mai, can chi mai, là quả gần chín phơi khô của cây mai (họ Hoa hồng). Thu hoạch vào mùa hè, được hun bằng khói. Chọn quả to, vỏ ngoài đen, thịt đen, hạt nhỏ, mềm, vị chua là tốt. Ô mai chua, chát, tính bình, có tác dụng liễm phế, sáp trường, sinh tân, an hồi. Dùng cho các trường hợp phế hư ho lâu ngày, tiêu chảy kéo dài, tiêu khát do hư nhiệt, hồi trùng gây nôn mửa, đau bụng.
Trong ô mai chủ yếu chứa các thành phần như axit citric, axit malic, axit oxalic, axit succinic… Nghiên cứu dược lý hiện đại cho thấy, ô mai có tác dụng tăng cường miễn dịch, kháng khuẩn, kháng dị ứng, tăng tiết mật, bảo vệ gan, giải rượu, diệt giun sán, giải khát sinh tân. Tuy nhiên, người bị thừa axit dạ dày không nên ăn ô mai.
Hạ khô thảo có vị ngọt, tính hàn, không độc, có tác dụng thanh nhiệt, lợi tiểu, thường được dùng để chữa các chứng bệnh mùa hè như cảm nắng, khát nước, tiểu ít, nước tiểu vàng.
Lá sen là lá khô của cây sen (họ Súng). Trong “Bản thảo cương mục” có ghi chép về lá sen: “Sinh phát nguyên khí, tán ứ huyết, tiêu phù thũng”. Lá sen vị đắng, tính bình, có tác dụng thanh thử hóa thấp, sinh phát thanh dương, lương huyết chỉ huyết. Dùng cho các trường hợp thử nhiệt phiền khát, thử thấp tả, tỳ hư tả, huyết nhiệt phiền khát, đại tiện ra máu, rong huyết.
Lá sen có thể dùng tươi hoặc khô đều được, đặc biệt là lá sen tươi có tác dụng thanh trừ tà khí nóng mùa hè, hóa thấp trọc, dùng để trị say nắng, đau đầu, rôm sảy, ngứa ngáy là tốt nhất. Mỗi lần dùng 15 gram (lá tươi dùng một lá to), chia làm 2-3 lần sắc uống, đồ xôi, nấu cháo cũng có thể cho thêm một lượng vừa đủ.
(Ảnh minh họa: Internet)
