Ngày nay, uống các loại nước ngọt đã không còn là vấn đề khi chúng ta có quá nhiều lựa chọn khác thú vị hơn nước lọc. Tuy nhiên, nghiên cứu mới đây cho thấy những loại đồ uống này có thể đang âm thầm gây hại cho sức khỏe gan mà bạn không hề hay biết.
Nếu bạn cảm thấy chán nước lọc, có rất nhiều lựa chọn khác từ đồ uống sủi bọt không cồn đến nước có ga nhiều ương vị. Nhưng mặc dù nhiều loại đồ uống này tự quảng cáo là những lựa chọn lành mạnh thay thế soda, nghiên cứu mới cho thấy chúng có thể đang âm thầm gây hại cho sức khỏe gan của bạn.
Đó là điểm chính từ một nghiên cứu liên kết hầu hết mọi loại đồ uống không phải là nước với bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu (MASLD). Bạn có thể biết nó với cái tên cũ là bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu (NAFLD). Nhưng bất kể bạn gọi nó là gì, đó không phải là chuyện đùa.
MASLD xảy ra khi quá nhiều mỡ tích tụ trong gan của bạn từ những nguồn khác ngoài rượu. Nó có thể dẫn đến sẹo gan nghiêm trọng hoặc bệnh gan giai đoạn cuối. Nó cũng có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch và tiểu đường. Theo Hội Gastroenterology Hoa Kỳ, bệnh tim là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong cho những người mắc MASLD.
Điều này có thể là tin tức đáng buồn nếu bạn đã chuyển sang uống soda ăn kiêng hoặc đã học cách yêu thích những loại soda prebiotic. Vì vậy, điều quan trọng cần làm rõ ngay từ đầu: Nếu bạn chỉ uống “soda lành mạnh” một cách thỉnh thoảng, các chuyên gia nói rằng nguy cơ mắc MASLD là không đáng kể. Nguy hiểm thực sự đối với gan của bạn là nếu bạn uống chúng hàng ngày hoặc gần như hàng ngày. Dưới đây là những gì bạn cần biết.
Đối với nghiên cứu được trình bày tại Tuần lễ Gastroenterology Châu Âu (UEG) năm 2025, các nhà nghiên cứu đã phân tích dữ liệu từ 103.251 người tham gia UK Biobank và không có bệnh gan ở thời điểm bắt đầu nghiên cứu. Các tham dự viên được yêu cầu điền vào bảng câu hỏi về những gì họ ăn và uống cả ngày. Sau đó, các nhà nghiên cứu đã chú ý đến việc họ uống bao nhiêu đồ uống có đường và đồ uống có ít hoặc không đường.
Sau khi phân tích dữ liệu, các nhà nghiên cứu phát hiện uống hơn 250g của bất kỳ loại đồ uống nào mỗi ngày đã liên kết với nguy cơ cao hơn đáng kể về việc phát triển MASLD. Nguy cơ này tăng lên 50% đối với đồ uống có đường, nhưng bất ngờ hơn là cao hơn – 60 phần trăm – đối với những người uống đồ uống có ít hoặc không đường.
Sau 10 năm theo dõi, 949 người phát triển MASLD và 103 người chết từ các nguyên nhân liên quan đến gan. Cả hai loại đồ uống đều liên quan đến việc tăng lượng mỡ trong gan một cách đáng kể.
Thay thế gần 12 ounces (330 gram) đồ uống có đường bằng nước đã làm giảm nguy cơ mắc MASLD 14,4 phần trăm và giảm 13,5 phần trăm với đồ uống có ít hoặc không đường. Nhưng nếu bạn chuyển hoàn toàn từ một loại đồ uống có đường như soda sang một loại đồ uống có ít đường như nước ép trái cây, các tác giả nghiên cứu thấy rằng điều này không giúp giảm nguy cơ phát triển MASLD.
Chính xác là những loại đồ uống nào làm tăng nguy cơ khó có thể nói được vì các tác giả không trực tiếp nêu rõ người tham gia uống những đồ uống có ít hoặc không đường nào. Tuy nhiên, có rất nhiều loại soda được quảng cáo là lựa chọn lành mạnh hơn nhưng không tốt như chúng tuyên bố, theo Danbee Kim, MD, chuyên gia dinh dưỡng và giáo sư trợ lý tại Trường Y Khoa New Jersey của Đại học Rutgers.
“Ngay cả những đồ uống được quảng cáo là ‘tự nhiên’ hay ‘hướng đến sức khỏe’ cũng có thể rơi vào danh mục này nếu chúng dựa vào các chất làm ngọt thay vì đường,” Kim nói. “Điểm chung chính là chúng cung cấp vị ngọt mà không có nhiều calo. Tuy nhiên, chúng vẫn có thể ảnh hưởng đến sức khỏe gan”.
Có một số điều có thể đang xảy ra ở đây. “Đồ uống có ít/không đường, mặc dù ít calo, vẫn có thể ảnh hưởng đến sức khỏe gan thông qua nhiều con đường khác nhau,” Lihe Liu, một nghiên cứu sinh tại Bệnh viện Đại học Soochow ở Trung Quốc và là tác giả chính của nghiên cứu mới nói. “Chúng có thể làm thay đổi vi khuẩn đường ruột, can thiệp vào cảm giác no, tăng sự ưa thích thức ăn ngọt, và trong một số trường hợp kích thích tiết insulin.”
Khi bạn ăn một cái gì đó có vị ngọt, ngay cả khi nó không chứa nhiều hoặc không chứa đường, nó tạo ra một chuỗi phản ứng trong cơ thể bạn giống như khi bạn thực sự ăn đường, theo Albert Matheny, RD, CSCS, một chuyên gia dinh dưỡng đăng ký và đồng sáng lập của SoHo Strength Lab. “Bạn cơ bản là đang lừa dối cơ thể,” anh nói. “Cơ thể bạn vẫn phản ứng như thể nó có đường.”
Kết quả là, Matheny nói rằng cơ thể bạn sản xuất nhiều insulin hơn (một loại hormone giúp điều chỉnh lượng đường trong máu), và khuyến khích gan hấp thụ nhiều đường hơn từ máu. Điều này có thể dẫn đến rối loạn chuyển hóa, Kim bổ sung.
“Một số chất làm ngọt nhân tạo có thể thay đổi cách cơ thể xử lý glucose và insulin, góp phần vào kháng insulin, đó là một yếu tố chính gây rối loạn chuyển hóa và tích tụ mỡ trong gan,” Kim giải thích. Quá trình này thậm chí có thể làm rối loạn cảm giác đói của bạn, khiến bạn nghĩ rằng bạn đang đói khi bạn không phải vậy.
Một lý do khác có thể không liên quan gì đến ruột của bạn, mà thực sự là tâm trí của bạn. Kim nói chúng ta không thể loại trừ khả năng rằng những người uống những đồ uống có ít và không đường này có thể vô thức bù đắp lại lượng calo “tiết kiệm” bằng cách ăn nhiều thức ăn có đường hoặc chất béo sau đó.
Hãy nhớ rằng, tất cả những điều này chỉ là suy đoán. Lý giải cho tại sao và cách thức đồ uống làm ngọt nhân tạo liên kết với MASLD vẫn đang được điều tra vì Liu nói nhóm của cô không tìm hiểu quá sâu vào vấn đề này.
KHÔNG NHẤT THIẾT. Các chuyên gia chắc chắn chúng là một cải tiến so với soda ăn kiêng truyền thống. Nhưng điều đó không có nghĩa chúng là lựa chọn hoàn toàn lành mạnh.
Khi có lựa chọn, Matheny nói rằng nước vẫn là tốt nhất. Ngay cả khi bạn vẫn không muốn uống quá nhiều. Bây giờ, nếu bạn vẫn muốn mở một lon soda probiotic ở đây hoặc ngay cả trà đá không đường, anh nói rằng điều đó cũng ổn. “Ở mức độ vừa phải, mọi thứ đều ổn”, anh nói.
(Ảnh minh họa: Internet)
(Nguồn: Menshealth)
